پارس شمالی از بستر دریا برمی خیزد؟ / هزینه میلیارد دلاری غول جدید خلیج فارس 

تیتر20 - میدان گازی پارس شمالی سال 1965 (1344) کشف شد. در 59 سالی که از کشف این میدان واقع شده در خلیج فارس می گذرد، تحقیقاتی بر روی آن انجام شده است اما با وقوع انقلاب و به دلیل شرایط کشور و پس از آن جنگ 8 ساله، این میدان عملا به دست فراموشی سپرده شد. 
پیش از انقلاب در سال های 1352 تا 1355، 17 حلقه چاه بر روی آن افتتاح شد اما در سال های بعد کارها رها شدند تا پارس شمالی در مدار برداشت از میدان های هیدروکربوری ایران قرار نگیرد. 

پارس جنوبی به لحاظ اهمیت برای ایران، کمتر از پارس جنوبی نیست؛ حتی می تواند فراتر از آن باشد. ارزیابی های قدیمی تر که بروزرسانی آنها به دلیل سال ها به تعویق افتادن  منتشر نشده است، نشان می دهد که پارس شمالی 47 تریلیون مترمکعب ذخیره اثبات شده دارد. این 47 تریلیون فوت به شکل گاز ترش و سبک موجود است. 

در پارس جنوبی 50 تریلیون مترمکعب ظرفیت وجود دارد اما به دلیل مشترک بودن آن میان ایران و قطر، 14 تریلیون آن متعلق به ایران است اما پارس شمالی در صورت سرمایه گذاری مناسب می تواند ظرفیت استخراج گاز سبک ایران را افزایش دهد. 

فاز اول پارس شمالی و مسئله کسری 
در روزهای اخیر، عملیات بسترشناسی بخش اول پارس شمالی به پایان رسید. گفته می شود که اعتبار بخش دریایی توسعه بخش اول این میدان نیز توسط شرکت ملی نفت ایران، مصوب و برای پرداخت ابلاغ شده است اما باید دید که چه میزان از آن تامین می شود.   

با توجه به اینکه کشور با کسری گاز در بخش های مختلف مصرفی مواجه است، جبران این کسری از طریق اضافه شدن مخازن کربناته به برداشت، برای دولت گزینه مطلوبی است. مشخص نیست که توسعه بخش اول پارس شمالی به طور قطع چه میزان منابع نیاز دارد. 

اما مشخص است که در زمستان 300 تا 350 میلیون متر مکعب ناترازی بین تولید و مصرف وجود دارد. در حال حاضر، این ناترازی با مازوت و گازوئیل جبران می شود اما این سوخت های مایع هم در طول سال با کسری در تامین مواجه می شوند. 

در این شرایط، نیازهای صنعتی بر زمین باقی مانده اند و دولت باید به طریقی آن را تامین کند. میزان تولید گاز سبک ایران در پایان سال 1402 به 748.1 میلیون متر مکعب در روز می رسید. البته زمستان سال گذشته، میزان تولید روزانه به طور متوسط 705 میلیون لیتر بود. 

اما امسال، روزانه 715 میلیون مترمکعب، یعنی قالب گاز ایران، از پارس جنوبی برداشت می شود. با اضافه شدن فاز اول پارس شمالی، انتظار می رود که 28 میلیون مترمکعب تولید روزانه به این میزان اضافه شود. به این ترتیب، تولید روزانه می تواند به فراتر از 740 میلیون مترمکعب برسد.

 
البته نباید انتظار داشته باشیم که فاز اول پارس شمالی به این زودی ها در مدار قرار گیرد. در حال حاضر، فازهای 11، 13 و 14 پارس جنوبی نیاز به 20 میلیارد دلار سرمایه گذاری دارند. در کل هزینه هر فاز پارس جنوبی به طور متوسط 6 میلیارد و 666 میلیون دلار است. 

هزینه 6 میلیارد دلاری هر فاز 
در مورد فاز اول پارس شمالی هنوز ارقام دقیق اعلام نشده اند اما اگر این فاز را هم فرضا 6 میلیارد دلار در نظر بگیریم، باید در 3 فاز شده از پارس جنوبی و فاز اول پارس شمالی مجموعا 26 میلیارد دلار سرمایه گذاری صورت گیرد. 

جهش زیادی هم در هزینه های راه اندازی هر فاز دیده می شود. تا سال 2009 (1388) برای 10 فاز اول پارس جنوبی، 26 میلیارد دلار سرمایه گذاری صورت گرفت. بر این اساس، برای هر فاز به طور متوسط 2 میلیون و 600 هزار دلار، هزینه شده بود.  

اما با جهش هزینه های راه اندازی کامل هر فاز به 6 میلیادر و 600 میلیون دلار، افزایش 130 درصدی در هزینه های راه اندازی هر فاز را نسبت به سال های دهه 80 شاهد هستیم. 

این ارقام به معنای کسری سرمایه و نیاز به تامین مالی است. در واقع سرمایه گذار باید وارد فازهای باقی مانده از پارس جنوبی و فاز اول پارس شمالی شود. 
با فرض باقی ماندن تحریم ها در سال های آینده، یافتن سرمایه گذار خارجی یا داخلی برای توسعه فازها دشوار می نماید. مگر اینکه فاز اول پارس شمالی با اراده قوی تری نسبت به برخی فازهای پارس جنوبی پیگیری شود.